تاریخچه هوش مصنوعی

هوش مصنوعی   فراز و نشیب ها و دوران شکوفایی و همچنین زمستان‌هایی را تجربه کرده است. می‌توان گفت شروع آن از سال  1950 با معرفی   تست‌تورینگ   توسط آلن‌تورینگ و همچنین در سال 1955 با ابداع واژه‌ی   هوش‌مصنوعی   توسط    جان مک‌کارتی    شروع شده و با چالش‌هایی که در این سال‌ها در سر راه محققان این حوزه بوده ادامه پیدا کرده و تا به امروزه که دوران GPU ها و کارت‌های گرافیک و دوران    دیپ لرنینگ    و    یادگیری عمیق    است ادامه پیدا کرده است. در این قسمت، با مفهوم هوش مصنوعی آشنا می‌شوید و تاریخچه آن را می‌خوانید. هوش مصنوعی به بررسی راهکارهایی می‌پردازد که به ماشین‌ها اجازه می‌دهد با استفاده از الگوریتم‌ها و قوانین، عملکرد انسان‌ها را تقلید کنند و تصمیم‌های هوشمندانه‌تری بگیرند.

تاریخچه اولیه هوش مصنوعی

تاریخچه هوش مصنوعی به قرنها قبل از اختراع کامپیوتر باز میگردد. در افسانههای یونانی، داستانهایی در مورد مردان مکانیکی وجود دارد که میتوانند فکر و عمل کنند. در قرن هفدهم، فیلسوف فرانسوی رنه دکارت در مورد امکان ساختن ماشینهایی که میتوانند فکر کنند، بحث کرد. از تئوری‌های هموت به قرون وسطی، تلاش انسان برای تقلید از هوش طبیعی وجود داشته است. اما با اضافه شدن قوانین ریاضیات و رایانش، هوش مصنوعی تفاوت زیادی پیدا کرد. از افکار اولیه تا به امروز: هوش مصنوعی (AI) به عنوان یکی از حوزه های پیشتاز در علوم کامپیوتر و فناوری اطلاعات، یک مسیر طولانی از ایده ها و نظریات اولیه تا به امروز پشت سر گذاشته است. در این بلاگ پست، به بررسی چندین مرحله از تاریخچه هوش مصنوعی خواهیم پرداخت:

1. ایجاد مفهوم هوش مصنوعی (دهه ۱۹۴۰):

در دهه ۱۹۴۰، مفهوم هوش مصنوعی به وجود آمد و نخستین گامهایی در راستای ساخت ماشینهایی که به نظر میرسیدند هوشمند هستند برداشته شد. دانشمندان زیادی به این مسئله فکر کردند که چطور می توانند به کامپیوتر قابلیت اندیشیدن و فکر کردن بدهند. این ایده ها از تفکرات محققانی چون آلن تورینگ و جان مک کارتی نشأت گرفت. در دهه ۱۹۴۰، چندین مقاله مهم در مورد هوش مصنوعی منتشر شد. همچنین اولین برنامه های هوش مصنوعی ساده توسعه یافتند. یکی از این برنامهها، برنامه بازی شطرنج بود که توسط جوزف مک کاری و آلن تورینگ توسعه یافت. این برنامه میتوانست بازی شطرنج را با سطحی از مهارت قابل قبول انجام دهد. به طور کلی، دهه ۱۹۴۰ یک دوره مهم در تاریخ هوش مصنوعی بود. در این دهه، مفهوم هوش مصنوعی به عنوان یک رشته علمی شکل گرفت و اولین پیشرفتهای مهم در این زمینه حاصل شد. برخی از افراد مهمی که در ایجاد مفهوم هوش مصنوعی در دهه ۱۹۴۰ نقش داشتند عبارتند از:

• آلن تورینگ
• جوزف مک کاری
• جان مک کارتی
• ماروین مینسکی
• نوربرت وینر

این افراد با تحقیقات خود زمینه را برای پیشرفتهای بعدی در هوش مصنوعی فراهم کردند

2. دهه ۱۹۵۰: ارائه اولین مفاهیم هوش مصنوعی:

مهمترین اتفاقات از این دهه شروع شد. در دهه ۱۹۵۰، آلن تورینگ با ارائه تست تورینگ، تئوری کامپیوترهای هوشمند و توجیه مفهوم ماشینهای هوشمند را به یک مرحله جدید برده است. آزمایش تورینگ ( Turing test)، با نام اصلی بازی تقلید، توسط آلن تورینگ و در سال ۱۹۵۰ معرفی شد. به این صورت که فردی به عنوان داور پشت سیستم می نشیند و به صورت متنی به گفت و گو با دو شرکت کننده (انسان و کامپیوتر) می‌پردازد و باید تصمیم بگیرد کدام کامپیوتر است و کدام انسان. وظیفه‌ی کامپیوتر فریب دادن داور است.این آزمون بارها تکرار می‌شود؛ اگر در بیش از نیمی از موارد، داور فریب خورده و کامپیوتر را به‌عنوان انسان قلمداد کند، این کامپیوتر در آزمون تورینگ موفق شده است و می‌توان آن را هوشمند شمرد و گفته می شود که  ماشین آزمون تورینگ را پاس کرده است. نکته مهم این است که صوت و بقیه عوامل در این آزمون تاثیری ندارد. اولین کنفرانس هوش مصنوعی در سال ۱۹۵۶ در کالج دارتموث برگزار شد. این کنفرانس نقطه عطفی در تاریخ هوش مصنوعی بود و زمینه را برای تحقیقات بعدی در این زمینه فراهم کرد. در این کنفرانس، چندین دانشمند برجسته از جمله ماروین مینسکی، جان مک کارتی و نوربرت وینر شرکت کردند و درباره مفهوم هوش مصنوعی و چشماندازهای آن بحث کردند. برنامه های هوش مصنوعی اولیه: در دهه ۱۹۵۰، چندین برنامه هوش مصنوعی اولیه توسعه یافتند. یکی از این برنامهها، برنامه بازی شطرنج بود که توسط جوزف مک کاری و آلن تورینگ توسعه یافت. این برنامه میتوانست بازی شطرنج را با سطحی از مهارت قابل قبول انجام دهد. برنامه دیگری که در دهه ۱۹۵۰ توسعه یافت، برنامه حل مسائل ریاضی بود. این برنامه میتوانست مسائل ریاضی ساده را حل کند. این برنامه های اولیه هوش مصنوعی، نشانه ای از پتانسیل این فناوری جدید بودند.

3. ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۰ :

در دهه ۱۹۶۰، حوزه هوش مصنوعی ادامه یافت و با توسعه روزافزون تکنولوژی و افزایش نیاز به راه‌حل‌های هوشمند، محققان بیشتر به مسائل مربوط به هوش مصنوعی پرداختند. برای مثال محققان هوش مصنوعی در این دهه به توسعه برنامه‌های یادگیری ماشینی پرداختند. این برنامه‌ها به کامپیوترها اجازه می‌دادند که از تجربیاتشان بیاموزند و با زمان عملکرد خود را بهبود بخشند. در این دوره، توسعه سیستم‌های ایکسپرتی که از دانش انسانی استفاده می‌کردند، به عنوان یک شاخه مهم در هوش مصنوعی آغاز شد. این سیستم‌ها بر اساس قوانین و دانش خبرگان ساخته می‌شدند و برای حل مسائل خاص مورد استفاده قرار می‌گرفتند. برخی از پیشرفتهای مهم هوش مصنوعی در دهه ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۰ عبارتند از:

• توسعه برنامه های هوش مصنوعی برای انجام وظایف پیچیده، از جمله بازی شطرنج و حل مسائل ریاضی
• توسعه نظریه یادگیری ماشین
• توسعه سیستم های خبره

در دهه ۱۹۶۰، چندین برنامه هوش مصنوعی پیشرفته توسعه یافتند. یکی از این برنامه ها، برنامه شطرنج ایوی بود که توسط ویلیام پاتنور و جرج میلر توسعه یافت. این برنامه می توانست بازی شطرنج را با سطحی از مهارت قابل قبول انجام دهد. این پیشرفت ها نشان دادند که هوش مصنوعی می تواند برای انجام وظایفی که پیش از این تصور می شد فقط توسط انسانها قابل انجام است، استفاده شود. همچنین نشان دادند که هوش مصنوعی میتواند برای حل مشکلات دنیای واقعی استفاده شود. در نتیجه، دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰، دهه های مهمی در تاریخ هوش مصنوعی بودند که زمینه را برای پیشرفت های بعدی در این زمینه فراهم کردند.

4. دوره کاهش علاقه (دهه ۱۹۷۰ تا دهه ۱۹۸۰):

زمستان، به  قسمت هایی از روال هوش مصنوعی گفته می شود که بودجه و توجهات برای چاپ مقالات بسیار کم شد و دلسردی از پیشرفت هوش مصنوعی صورت گرفت. در این دوره اولین زمستان صورت گرفت، علاقه به هوش مصنوعی به دلیل مواجهه با چالش ها و ناکامی ها کاهش یافت. افترا به موفقیتهای زودهنگام و توقف تامین منابع مالی از سوی دولتها در این زمینه از علل این کاهش علاقه بود. دلایل زمستان اول: پس از دوره‌ای از موفقیت های اولیه که از دهه 50 میلادی شروع شده بود و با افزایش توجه و بودجه‌های تحقیقاتی همراه بود، در اوخر دهه 60 و دهه 70، پیشرفت‌ها به تدریج متوقف شدند و دوران خاموشی و رکود آغاز شد. این رکود در شرايطی اتفاق می‌افتاد که پیشگامان این حوزه، وعده‌های زیادی را داده بودند که تا رسیدن به AI واقعی و مافوق بشر تنها چند قدم بیشتر نمانده. تصور میشد بزودی ماشینها در بازی شطرنج و چکرز و یا حتی در ترجمه‌ی متون از آدم‌ها جلو بزنند. اما هیچ کدام از آن وعده‌ها حتی تا دهه‌ها بعد محقق نشد. مثلا اولین بار در سال 1997 بود که یک کامپیوتر موفق شد، قهرمان شطرنج دنیا، گری کاسپاروف را شکست دهد. یا حتی ترجمه‌ی متن هنوز هم یک مساله‌ی باز و در حال تحقیق است، و متون ترجمه شده‌ توسط ماشین، خیلی هم بی‌نقص نیستند. برخی از عواملی که منجر به کاهش علاقه به هوش مصنوعی در این دوره شد عبارتند از:

• عدم موفقیت برنامه های هوش مصنوعی برای رسیدن به انتظارات
• افزایش پیچیدگی مسائل هوش مصنوعی
• ظهور محاسبات موازی

=> Yehoshua Bar-Hillel  که به خاطر فعالیتش در حوزه‌ی ترجمه‌ی ماشین مطرح بود، دانشمند و ریاضی دان اسرائیلی: ترجمه به هیچ وجه عملی نیست. => کمیته‌ی مشاوره‌ی پردازش زبان اتوماتیک: موفقیت زودهنگام در کار نیست و سایر پروژه های هوش هم همینطور! در نتیجه، دهه ۱۹۷۰ تا ۱۹۸۰، دوره کاهش علاقه به هوش مصنوعی بود. در این دوره، پیشرفتهای زیادی در زمینه هوش مصنوعی حاصل نشد و برخی از محققان، آینده هوش مصنوعی را نامشخص میدانستند.

5. دوره دوم: اواخر دهه ۱۹۸۰ تا اوایل دهه ۲۰۰۰:

زمستان دوم هوش مصنوعی: زمستان دوم هوش مصنوعی از اواخر دهه ۱۹۷۰ تا اوایل دهه ۱۹۹۰ ادامه داشت. این دوره با ناامیدی از عدم دستیابی به پیشرفت های چشمگیر در هوش مصنوعی و کاهش بودجه تحقیقاتی همراه بود. عوامل زمستان دوم هوش مصنوعی: علل مختلفی برای زمستان دوم هوش مصنوعی ذکر شده است، از جمله:

• انتظارات غیرواقع بینانه از هوش مصنوعی
• مشکلات عملی در توسعه هوش مصنوعی: برخی از مشکلات عملی در توسعه هوش مصنوعی، مانند کمبود دادههای آموزشی و پیچیدگی الگوریتمها، باعث کند شدن پیشرفت در این زمینه شد.
• تغییرات در اولویتهای تحقیقاتی: در دهه ۱۹۸۰، تحقیقات هوش مصنوعی به سمت زمینه های کاربردی تری، مانند پردازش زبان طبیعی و بینایی ماشین، هدایت شد. این تغییر در اولویت ها باعث کاهش بودجه تحقیقاتی هوش مصنوعی شد.

پایان زمستان دوم هوش مصنوعی: زمستان دوم هوش مصنوعی با توسعه یادگیری ماشین در دهه ۱۹۹۰ به پایان رسید. یادگیری ماشین یک رویکرد جدید به هوش مصنوعی بود که بر استفاده از داده ها برای آموزش مدل های هوش مصنوعی تمرکز داشت. یادگیری ماشین باعث شد که محققان هوش مصنوعی بتوانند پیشرفت های چشمگیری در زمینه های مختلف هوش مصنوعی، مانند تشخیص تصویر و پردازش زبان طبیعی، حاصل کنند. آینده زمستان هوش مصنوعی: برخی از محققان معتقدند که ممکن است زمستان سوم هوش مصنوعی در آینده رخ دهد. این محققان معتقدند که پیشرفتهای هوش مصنوعی در حال رسیدن به یک نقطه اوج هستند و ممکن است در آینده پیشرفتهای قابل توجهی در این زمینه حاصل نشود. با این حال، اکثر محققان معتقدند که هوش مصنوعی همچنان یک حوزه تحقیقاتی در حال رشد است و پیشرفتهای قابل توجهی در آینده حاصل خواهد شد. حوزه هوش مصنوعی به تحولات فراوانی دست یافت. این دوره با ورود به عصر کامپیوترهای شخصی و افزایش توان محاسباتی، شاهد پیشرفت‌های قابل توجه در زمینه‌های گوناگون هوش مصنوعی بود. در این دوره، پیشرفت های زیادی در زمینه هوش مصنوعی حاصل شد و علاقه به این فناوری دوباره افزایش یافت. برخی از عواملی که منجر به احیای هوش مصنوعی در این دوره شد عبارتند از:

• ظهور شبکه های عصبی مصنوعی
• توسعه یادگیری ماشین
• ظهور اینترنت
• رشد در زمینه شبکه‌های عصبی
• گسترش سیستم‌های ایکسپرتی
• پیشرفت در پردازش زبان طبیعی

این پیشرفت ها باعث شد که هوش مصنوعی بتواند در طیف گسترده ای از کاربردها مورد استفاده قرار گیرد. کاهش هزینه های سخت افزار و نرم افزار: کاهش هزینه های سخت افزار و نرم افزار، توسعه سیستم های خبره را مقرون به صرفه تر کرد. این امر باعث شد که سازمان های بیشتری بتوانند از سیستم های خبره استفاده کنند. افزایش نیاز به راه حل های پیچیده با افزایش پیچیدگی دنیای واقعی، سازمانها به دنبال راه حل های پیچیده تری برای حل مشکلات خود بودند. سیستم های خبره می توانستند این نیاز را برآورده کنند.

6. از اواخر دهه ۲۰۰۰ به بعد:

دوره پرطرفداری از اواخر دهه ۲۰۰۰ به بعد، پیشرفت های چشمگیر در هوش مصنوعی، به ویژه در زمینه یادگیری عمیق و تحلیل داده های پیچیده با استفاده از شبکه های عصبی، حاصل شد. پروژه ها و اپلیکیشن های مختلف هوش مصنوعی در زمینه های متنوع از جمله پردازش زبان طبیعی، بینایی ماشین، بازی های رایانه ای و صنایع تحقیقاتی و صنعتی توسعه یافته اند. از اواخر دهه ۲۰۰۰ به بعد، پیشرفتهای زیادی در زمینه هوش مصنوعی حاصل شده است. این پیشرفتها باعث شده است که هوش مصنوعی به بخشهای بیشتری از زندگی ما راه پیدا کند. برخی از مهمترین پیشرفتهای هوش مصنوعی از اواخر دهه ۲۰۰۰ به بعد عبارتند از:

• توسعه یادگیری عمیق
• ظهور هوش مصنوعی عمومی
• رشد سریع هوش مصنوعی در صنایع مختلف
• توسعه یادگیری عمیق

یادگیری عمیق زیرشاخهای از یادگیری ماشین است که از شبکههای عصبی مصنوعی عمیق استفاده میکند. شبکههای عصبی مصنوعی عمیق میتوانند الگوهای پیچیدهای را در دادهها شناسایی کنند. توسعه یادگیری عمیق باعث شده است که هوش مصنوعی بتواند در زمینه های مختلفی مانند تشخیص تصویر، پردازش زبان طبیعی و ترجمه ماشین پیشرفت های چشمگیری داشته باشد. ظهور هوش مصنوعی عمومی(AGI) : هوش مصنوعی عمومی، یا Artificial General Intelligence، هوش مصنوعی ای است که میتواند هر کاری را انجام دهد که یک انسان میتواند انجام دهد. هوش مصنوعی عمومی هنوز در مراحل اولیه توسعه خود قرار دارد، اما پیشرفتهای زیادی در این زمینه حاصل شده است. ظهور هوش مصنوعی عمومی می تواند انقلابی در دنیای ما ایجاد کند. هوش مصنوعی عمومی می تواند در زمینه های مختلفی مانند آموزش، مراقبت های بهداشتی و تولید نقش مهمی ایفا کند. رشد سریع هوش مصنوعی در صنایع مختلف: هوش مصنوعی به سرعت در صنایع مختلف در حال رشد است. از هوش مصنوعی در صنایع مختلفی مانند تولید، خدمات مالی، مراقبتهای بهداشتی و حمل و نقل استفاده میشود. می تواند به صنایع مختلف کمک کند تا کارآمدتر و سودآورتر شوند. همچنین می تواند کمک کند تا محصولات و خدمات جدیدی را توسعه دهند. در ادامه به برخی از پیشرفتهای مهم هوش مصنوعی در زمینههای مختلف اشاره میکنیم:

• تشخیص پزشکی: در زمینه تشخیص پزشکی، هوش مصنوعی می تواند برای کمک به پزشکان در تشخیص بیماری ها استفاده شود. هوش مصنوعی می تواند الگوهای پیچیده ای را در تصاویر پزشکی شناسایی کند. این الگوها می توانند نشان دهنده وجود بیماری باشند.
• پردازش زبان طبیعی: در زمینه پردازش زبان طبیعی، هوش مصنوعی می تواند برای کمک به انسان ها در درک و تولید زبان استفاده شود. هوش مصنوعی می تواند زبان ها را ترجمه کند، متن تولید کند و سوالات را پاسخ دهد.
• رباتیک: در زمینه رباتیک، هوش مصنوعی می تواند برای کمک به ربات ها در انجام کارهای پیچیده استفاده شود. هوش مصنوعی می تواند به ربات ها کمک کند تا محیط اطراف خود را درک کنند و با آن تعامل داشته باشند.
• خودران: در زمینه خودران، هوش مصنوعی می تواند برای کمک به خودروهای خودران در حرکت ایمن و کارآمد استفاده شود. هوش مصنوعی میتواند محیط اطراف خودرو را درک کند و تصمیم بگیرد که چگونه حرکت کند.

این ها تنها برخی از پیشرفت های مهم هوش مصنوعی از اواخر دهه ۲۰۰۰ به بعد هستند. انتظار میرود که پیشرفت های هوش مصنوعی در سال های آینده نیز ادامه داشته باشد. هوش مصنوعی می تواند نقش مهمی در آینده جهان ایفا کند.

نتیجه گیری:

تاریخچه هوش مصنوعی نشان میدهد که این حوزه از دهه های گذشته تا کنون یک رشد فراز و نشیب داشته و اکنون به عنوان یکی از حوزه های حیاتی در علوم کامپیوتر و فناوری شناخته میشود. این تاریخچه نشان دهنده استقبال مداوم انسان ها از ایده هوش مصنوعی و توانایی این حوزه در تغییر چهره فناوری و زندگی روزمره است.  

برخی از وقایع مهم هوش مصنوعی:    

در اینجا برخی از وقایع مهم هوش مصنوعی آورده شده است:

• 1950: آلن تورینگ، ریاضیدان بریتانیایی، مقاله‌ای با عنوان "ماشین‌ها می‌توانند فکر کنند؟" منتشر کرد که در آن مفهوم آزمون تورینگ را معرفی کرد. آزمون تورینگ یک آزمایش فکری است که برای تعیین اینکه آیا یک ماشین می‌تواند هوش داشته باشد یا خیر استفاده می‌شود.
  
• 1957: جان مک کارتی، دانشمند کامپیوتر آمریکایی، اصطلاح "هوش مصنوعی" را در یک مقاله با عنوان "هوش مصنوعی: یک رویکرد جدید" ابداع کرد.

• 1961: ماروین مینسکی، دانشمند کامپیوتر آمریکایی، اولین زبان برنامه‌نویسی را برای هوش مصنوعی، Lisp، توسعه داد.

• 1965: جوزف فوربس ویلیامز، دانشمند کامپیوتر آمریکایی، الگوریتم پیاده‌روی تصادفی را توسعه داد که برای حل مسائل بهینه‌سازی استفاده می‌شود.

• 1972: سیستم MYCIN، اولین سیستم خبره، برای تشخیص و درمان عفونت‌های خونی توسعه یافت.
• 1982: شبکه‌های عصبی مصنوعی، یک نوع مدل یادگیری ماشین، به طور گسترده در هوش مصنوعی معرفی شدند.

• 1997: Deep Blue، یک سیستم هوش مصنوعی ساخته شده توسط IBM، گری کاسپاروف، قهرمان شطرنج جهان را شکست داد.

• 2011: Watson، یک سیستم هوش مصنوعی ساخته شده توسط IBM، در برنامه تلویزیونی Jeopardy! قهرمان شد.

• 2016: AlphaGo، یک سیستم هوش مصنوعی ساخته شده توسط DeepMind، Lee Sedol، قهرمان گو جهان را شکست داد.

• 2021: GPT-3، یک مدل زبانی بزرگ ساخته شده توسط OpenAI، توانایی تولید متن، ترجمه زبان‌ها، نوشتن انواع مختلف محتوای خلاقانه و پاسخگویی به سوالات به روشی آموزنده را دارد.

اینها تنها برخی از وقایع مهم هوش مصنوعی هستند. هوش مصنوعی یک حوزه تحقیقاتی در حال رشد است و پیشرفت‌های قابل توجهی در آینده حاصل خواهد شد.  

خودتان را محک بزنید

تا چه حد مفاهیم گفته شده را درک کردید؟ برای  محک زدن خود میتوانید به سئوالات زیر پاسخ دهید:

1. کدام دانشمند اصطلاح "هوش مصنوعی" را ابداع کرد؟

   1.  آلن تورینگ

   2. جان مک کارتی

   3. ماروین مینسکی

   4. جوزف فوربس ویلیامز

2. آزمون تورینگ چه نوع آزمایشی است؟

   1.  آزمایشی برای تعیین سرعت پردازش یک کامپیوتر

   2. آزمایشی برای تعیین توانایی یک ماشین در داشتن هوش

   3. آزمایشی برای تعیین توانایی یک ماشین در بازی شطرنج

   4. آزمایشی برای تعیین توانایی یک ماشین در تشخیص تصاویر

3. زمستان هوش مصنوعی به چه دوره‌ای اشاره دارد؟

   1. دوره‌ای که در آن هیچ پیشرفتی در هوش مصنوعی حاصل نشد

   2. دوره‌ای که در آن بودجه تحقیقات هوش مصنوعی به طور قابل توجهی کاهش یافت

   3. دوره‌ای که در آن علاقه به هوش مصنوعی به طور قابل توجهی کاهش یافت

   4. تمام موارد بالا

4. بر اساس متن، کدام مورد از موارد زیر نمی‌تواند از پیشرفت‌های هوش مصنوعی در دوره دوم (اواخر دهه 1980 تا اوایل دهه 2000) باشد؟

   1. ظهور شبکه های عصبی مصنوعی

   2. توسعه یادگیری ماشین

   3. ظهور اینترنت

   4. توسعه هوش مصنوعی عمومی

5. یادگیری عمیق چه نوع رویکردی در هوش مصنوعی است؟

   1.  رویکردی که بر استفاده از قوانین و منطق برای حل مسائل تمرکز دارد

   2. رویکردی که بر استفاده از داده ها برای آموزش مدل های هوش مصنوعی تمرکز دارد

   3. رویکردی که بر استفاده از شبکه های عصبی مصنوعی برای حل مسائل تمرکز دارد

   4. هر دو مورد (ب) و (ج)

  از جمله منابعی که می توانید برای مطالعه بیشتر از آنها بهره ببرید: کتاب "هوش مصنوعی: رویکرد مدرن" نوشته استوارت راسل و پیتر نورویگ کتاب "تاریخ هوش مصنوعی" نوشته جان مک کارتی و پیتر نورویگ کتاب "هوش مصنوعی در پزشکی" نوشته دیوید دبلیو. بATES کتاب "پردازش زبان طبیعی" نوشته کریستوفر منینگ، پرابهاکار راگاوان و هاینریش شوتز کتاب "بینایی ماشین: رویکرد مدرن" نوشته دیوید ای. فورست و ژان پونچ کتاب "رباتیک: رویکرد مدرن" نوشته کیوین ام. لینچ و فرانک سی. پارک کتاب "آزمون تورینگ" نوشته جک کوپلند کتاب "The Alignment Problem" نوشته نیک بوستروم کتاب "Superintelligence: Paths, Dangers, Strategies" نوشته نیک بوستروم